Ở những đô thị lớn của ta bây giờ, đi chỗ nào cũng thấy quá nhiều những nhà hàng đề biển “cơm chay".
Thậm chí có quán bán theo kiểu buffet, thực đơn la liệt hàng chục món. Thoạt nhìn cách bầy hay mầu sắc, hầu như ai nấy cũng đều nghĩ là món mặn. Tên thì đương nhiên “mặn" rồi. Phở bò, bún ốc, thịt quay, giò xào, chả lá lốt… Còn cao cấp hơn là gà rang muối, là lẩu nấm có đủ hải sản tôm to cá béo. Ông chủ tuy trường chay nhưng da căng mỡ màng đỏ au khẳng định tất cả đều được chế biến từ rau củ quả. Còn tại sao nó giống như thịt của những loài động đậy biết bay biết bơi biết bò thì đấy là bí quyết từ “tuyệt đỉnh công phu".
Kinh Đại Tạng của nhà Phật cho rằng, các chúng sinh đầu tiên xuất hiện ở cõi sắc giới này đến từ Quang Âm Thiên đều không cần thực phẩm. Chỉ khi bị vị ngọt của đất cám dỗ, họ mới tự đánh mất hào quang và nặng nề đành ở lại. Thật ra, nhu cầu ăn uống chỉ đơn giản là một thao tác nạp dinh dưỡng để duy trì tồn tại của mọi sinh vật. Có điều, con người là loài vật chắc được thượng đế ưu ái nhất, nên tự mãn tự tin nghĩ mình là chúa tể. Vì thế cái nhu cầu “đánh chén" tối giản bỗng thăng hoa thành tinh tế cầu kỳ phức tạp. Om, hầm, nướng, xào, hết món làm tái rồi lại làm gỏi. Đến thanh bạch bữa cơm chay cũng rắc rối thành cỗ. Miếng ăn không còn là miếng thịt nữa mà đôi khi chấp chới bay thành miếng vinh miếng nhục.
Loại đi những lý do vì giữ gìn sức khỏe hay phải đối phó với bệnh tật, thì từ xa xưa, ăn chay là một thao tác đạo đức được coi là đặc thù ở những người tu hành. Muốn cho tâm đừng động thì nên chọn thức ăn tĩnh. Thức ăn mà lành thì người sẽ mau hiền, dễ dàng biết chăm chỉ hướng thiện. Để giảm bớt gian nan trong lúc cô đơn đối thoại với im lặng, hầu hết các hành sĩ luôn thanh thoát ăn rau củ quả. Thảo vật thường không làm tâm trí phát sinh dục vọng, lẳng lặng cao siêu nở hoa trổ lá. Bởi vậy, ở rất nhiều giới luật ở các tôn giáo lớn, giới răn ăn chay được gìn giữ lắm. Vậy mà không hiểu sao hôm nay, có quá đông những người ở phố, không phải đi kiếm Kinh chỉ loay hoay dữ dội đi kiếm tiền, không hề là tu sĩ (tất nhiên biết tu rượu) bỗng chân thành buông mặn dùng chay.
Những đại gia có chức có tiền, có nhiều mỡ ở bụng sẽ ăn chay như thế nào. Với họ, chay nghĩa là thảo vật được chế biến thành thượng thặng tinh khiết nhưng phải nồng nàn có mùi của gà của cá của lợn. Hạnh phúc của chay tịnh là vừa ngồi yoga ở Penthouse triệu đô, vừa ngắm mặt nước hồ Tây hay mặt nước sông Sài Gòn. Xa xỉ sống là phải gần gũi thiên nhiên. Có điều, những thao tác cao cả thanh sạch của dưỡng sinh tôn giáo, nhằm tận hiến cho đời giữ tâm đừng đục, thì bọn họ thông minh khéo léo chế chúng thành những phép dung tục vệ sinh để giữ xác phàm, bọn họ tham lam muốn ăn hết cả phần của thanh bạch.
Trong hoàn cảnh các đô thị lớn ngày nay đang đậm dần nhiều ô nhiễm, thì ăn chay quả là một phương pháp nuôi dưỡng cuộc sống tối ưu. Kinh “Tạp A- hàm" có chép lời Đức Phật dặn “như bàn tay lành lặn để trong bát thuốc độc, thì không bao giờ bị nhiễm độc". Không kể chuyện tò mò ăn cho vui, ăn chay vốn dĩ cốt tu tâm lành để bền bỉ dưỡng tính thiện, chứ không hề là cách tháu cáy bồi bổ rồi sẵn sàng vất vả lê la đi ăn bẩn.
Theo Nguyễn Việt Hà/ Robb Report