“Tháng 9 đôi mươi, tháng 10 mùng năm” là câu ví von của các cụ ngày xưa, để nhắc về con rươi – một “quái sản” quý của vùng bãi bồi ven con sông Văn Úc, thành phố Hải Phòng.
Rươi là một đặc sản theo mùa đặc trưng của miền Bắc. Những năm gần đây, rươi vừa vớt xong thường được cấp đông chuyển đi các tỉnh thành khác trong cả nước để bán với giá rất đắt đỏ.
Rươi thuộc họ giun đốt, thân có nhiều lông và là thực phẩm rất bổ dưỡng. (Ảnh: Internet)
Rươi thuộc bộ giun đốt, nhiều lông tơ, chỉ xuất hiện ở những vùng nước lợ gần cửa sông có nước thủy triều lên xuống. Mỗi năm, rươi chỉ xuất hiện trong vài ngày ngắn ngủi. Theo kinh nghiệm dân gian truyền lại, rươi xuất hiện quanh năm nhưng mùa “bùng” lên nhiều nhất và cho giá trị dinh dưỡng cao là vào hai con nước chính, khoảng 20/9 và mùng 5/10 (âm lịch). Vì thường xuất hiện trong tự nhiên nên con người ít có khả năng tác động đến quá trình sinh trưởng của rươi. Chính vì điểm này mà nhiều người ví rươi như “lộc giời”. Tuy nhiên, vì loại đặc sản này có giá trị kinh tế cao, nên hiện nay nhiều vùng đã tiến hành nuôi rươi trong các ao hồ để chủ động nguồn cung.
Rươi ở thời gian này thường rất đều con, đỏ hồng, bụ sữa và có vị béo ngậy khi ăn. Bên cạnh đó, rươi cũng chứa hàm lượng dinh dưỡng cao nên được nhiều người sành ăn yêu thích, và chọn làm thực phẩm để chế biến ra nhiều món ăn thơm ngon, bổ dưỡng không thể thiếu trong mỗi bữa ăn của gia đình người Việt.
Hải Phòng có nhiều vùng rươi lớn, cho sản lượng khai thác mỗi năm lên đến hàng trăm tấn. Hầu hết các xã có vùng nước lợ ở ven các cửa sông Văn Úc, Thái Bình, sông Luộc, sông Hóa thuộc các huyện An Lão, Kiến Thụy, Tiên Lãng, Vĩnh Bảo đều có rươi xuất hiện.
Rươi bổ đến đâu?
Từ rươi, người ta chế biến được khá nhiều món ăn như chả rươi, mắm rươi, rươi nấu riêu, rươi xào củ niễng, kho, hấp… Món nào cũng thơm, ngon miệng và giàu dinh dưỡng.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, trong 100g rươi có 81.9g nước, 12.4g protid, 4.4g lipid, cung cấp cho cơ thể được 92 calo, không hề thua kém giá trị dinh dưỡng khi đem so với thịt bê non - trong 100g thịt bê nạc có 78.2g nước, 20g protid, 0.5g lipid, cung cấp được 87calo. Ngoài ra, rươi còn chứa nhiều loại muối khoáng quan trọng cho sức khỏe con người như canxi, photpho, sắt, kẽm…
Tại sao ăn rươi kèm theo vỏ quýt?
Chả rươi với vỏ quýt, món ăn được chờ đợi nhất mỗi mùa rươi nổi. (Ảnh: Internet)
Rươi là loài sống ở đáy nước ở những vùng bùn cát, do đó không tránh khỏi việc bị nhiễm hoặc những chất độc, nhất là ở khu vực nước bị ô nhiễm nhiều. Bên cạnh đó, khi chết, rươi rất dễ bị phân hủy, sinh ra nhiều độc tố. Do đó, ăn phải rươi chết rất dễ bị ngộ độc, sình bụng, khó tiêu, tiêu chảy cấp, nặng hơn là có thể nguy hiểm tới tính mạng.
Chính vì thế, từ kinh nghiệm dân gian, khi sử dụng nguyên liệu rươi để chế biến các món, từ chả cho đến mắm rươi, người ta thường cho thêm vỏ quýt. Theo Đông y, vỏ quýt (hay còn gọi là trần bì) có rất nhiều tác dụng, trong đó có tác dụng phòng và chữa những bệnh liên quan đến đường tiêu hóa. Vỏ quýt tươi có 3.8% tinh dầu, 9% hectozan và các chất khác như carotene, vitamin B1, B2. Tinh dầu vỏ quýt có vị the và mùi thơm rất dễ chịu.
Ai không được ăn rươi?
Đạm trong rươi rất dễ gây dị ứng, bởi vậy những người có cơ địa dị ứng hoặc đã từng dị ứng khi ăn hải sản không nên ăn rươi. Bên cạnh đó, những người đã từng một lần bị ngộ độc rươi, không bao giờ nên ăn tiếp món này lần hai. Vì ngộ độc lần sau bao giờ cũng nặng và nguy hiểm hơn lần trước, rất nguy hiểm.
Phụ nữ đang mang bầu không nên đụng tới các món rươi vì có thể gây khó tiêu, sình bụng, không có lợi cho tiêu hóa, gây ảnh hưởng không tốt cho em bé.
Với trẻ em, hệ tiêu hóa còn non nớt, chưa hoàn chỉnh nên cũng tránh cho bé ăn nhiều rươi cùng một lúc. Nếu muốn, chỉ nên cho bé ăn một ít trước để thử phản ứng của cơ thể bé với món ăn vừa ngon vừa nguy hiểm này.
Chả rươi - món đặc sản nên thử vào tháng 9 âm lịch. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể thưởng thức món ăn này một cách dễ dàng.
Thế nào là rươi ngon?
Rươi ngon là những con lớn, thân mập mạp, màu đỏ, còn ngọ nguậy. Nên chọn những con rươi tươi ở phía trên, vì đa số rươi phía dưới thường bị đè vỡ bụng, có mùi tanh.
Rươi sắp chết là những con nhỏ, gầy, có màu xanh, bò yếu hoặc lâu lâu mới ngọ nguậy.
Chú ý, khi rửa rươi chỉ cần thả rươi vào chậu nước, dùng tay đẩy nhẹ để rươi khỏi bị vỡ bụng. Rửa chừng ba lần cho sạch bớt bùn, rác. Sau đó, vớt rươi ra, để ráo nước và phải “làm lông” để khi ăn không bị ngứa rát cổ. Dùng nước nóng chừng 40 độ C, thả rươi vào, dùng đũa khuấy nhẹ. Khi thấy bùn, chân và lông rươi rụng, nổi lên thì vớt rươi ra và chế biến thành các món ăn.
Theo Tinh hoa