Người ta không chỉ ăn ngon, ăn đẹp, ăn sạch nữa – mà còn phải ăn “lành”; người ta không chỉ chọn những loại thực phẩm hữu cơ mà còn ưu tiên săn tìm các loại thực phẩm – đặc biệt là thực vật – chứa hàm lượng dinh dưỡng cao và giàu vitamin, vi khoáng. Vẫn ăn táo nhưng người ta tìm uống nước quả nhàu, vẫn ăn gạo và lúa mì nhưng người ta còn tìm đến hạt lanh hay teff (*).
Thật ra, xu hướng này không phải là một phát hiện mới mà chỉ là quá trình “thuận theo tự nhiên” theo người xưa. Thử nghĩ về người Việt Nam chúng ta khi chưa có thuốc trị ho, người xưa ngậm tần dày lá, mật ong, chanh muối; khi chưa có hương liệu hoá học, người xưa dùng hoa bưởi, hoa sen, hoa ngâu để ướp trà vừa thơm vừa đượm; khi chưa có màu thực phẩm, người xưa giã lá dứa lấy màu xanh, vo lá cẩm làm màu tím… Khi chưa có các loại thực phẩm chức năng, người xưa vẫn dùng các loại hoa trái, rễ củ giàu dinh dưỡng để bổ trợ cho cơ thể. Chẳng phải nhân sâm hay “linh dược” đông trùng hạ thảo cũng đều là những củ rễ hay sao?!
Càng tìm hiểu và nghiên cứu sâu về thế giới thực vật, con người hiện đại lại càng phát hiện ra những tác dụng đáng kinh ngạc của chúng đối với sức khoẻ, và một ví dụ điển hình nhất là quả gấc.
Vốn là loại dây leo mọc hoang ở tường rào, bờ giậu, gấc đã từng hoàn toàn không có vị trí chủ yếu nào trong bản đồ ẩm thực Việt. Trước đây, gấc đơn thuần chỉ là một loại quả gai góc, xù xì, không đáng để chăm sóc trên diện rộng. Người Việt đa phần chỉ dùng thịt gấc để làm màu đỏ tự nhiên cho xôi, bánh thêm màu sắc hấp dẫn. Cho đến khi Mike Filton – tác giả của hàng trăm bài viết về y học, sức khoẻ và khoa học – công bố chuyên đề về quả gấc của Việt Nam trên tạp chí Sức khoẻ của Mỹ, loại trái bình dân này bỗng trở thành quả tiên trên bờ giậu.
“Có một sự mỉa mai ở đây… Ở phương Tây, chúng ta đang ăn quá nhiều nhưng không hề trở nên khoẻ hơn. Và thực tế là, nhiều người trong chúng ta không đủ dinh dưỡng. Để đảo ngược xu hướng này, nhiều loại siêu thực phẩm đang dần xuất hiện và ngày càng được ưa chuộng. Sau khi trải qua nhiều nghiên cứu tìm kiếm mọi cách để chống thiếu vitamin A cho trẻ em Việt Nam, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, quả gấc - xuất hiện nhiều ở Đông Nam Á - là một trong những thực phẩm này. Điều mà những nhà nghiên cứu tìm thấy trong trái gấc là rất nhiều chất lycopen và beta-caroten chống ôxy hoá mạnh, tăng sức khoẻ cho cơ thể, và những axit béo cần thiết giúp chúng ta hấp thu những chất dinh dưỡng quan trọng”.
Mike Filton
Theo nghiên cứu của nhóm chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Hệ miễn dịch phòng ngừa ung thư (trụ sở tại Mỹ), gấc có chứa các thành phần như lycopene, carotene, zeaxanthin, cryptoxanthin, Q10, Omaga3, lutein… có thể thay thế cà chua, cà rốt, ngô vàng, bí ngô và các loại thực phẩm có màu đỏ khác. Gấc được xem là loại trái cây có chứa chất carotenoid – tiền vitamin A – phổ biến nhất được tìm thấy trong các loại trái cây, trong đó hàm lượng lycopene cao hơn 76 lần cà chua, chất β-carotene cao hơn 15 lần cà rốt. Đáng nói hơn, gấc chứa hormone và β-carotene hoàn toàn tự nhiên rất dễ được hấp thụ vào cơ thể.
Xôi gấc.
Lợi thế lớn nhất của gấc chính là thành phần dinh dưỡng đa dạng với tỷ lệ khác nhau. Khi ăn gấc, giống như bạn đang ăn nhiều loại trái cây cùng lúc. Với tất cả những lợi thế đó, quả gấc nói chung và tinh dầu gấc (chiết xuất từ hạt) nói riêng có thể tác động tích cực đến sức khoẻ nếu được sử dụng đều đặn và hợp lý.
Ngăn ngừa ung thư
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ, chất lycopene trong dầu gấc có khả năng phòng chống ung thư, hạn chế sự phát triển các tế bào ung thư. Những hợp chất hàm lượng cao khác như vitamin E và caroten tác động trực tiếp và ngăn chặn các tế bào ung thư, đặc biệt là ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt.
Giảm cholesterol xấu trong máu
Gấc được xem là loại thực phẩm tốt cho những người thừa cholesterol trong máu. Thay thế dầu trộn salad bằng dầu gấc, ta có thể giảm được lượng cholesterol không mong muốn, làm bền thành mạch, chống xơ vữa động mạch, từ đó xây dựng hệ tuần hoàn khỏe mạnh, chống các bệnh tim mạch, tai biến, tăng cường tuổi thọ.
Tăng sức khoẻ tình dục
Beta carotene (tiền chất của vitamin A) trong dầu gấc rất tốt cho sức khỏe tình dục vì vitamin A có tác dụng đặc biệt trong việc thúc đẩy quá trình cấu thành nên các phân tử protein nuôi dưỡng cơ thể. Thiếu vitamin A gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động của các tổ chức tế bào sinh dục trong việc sản sinh tinh trùng và trứng cũng như làm thay đổi cấu trúc của các bộ phận sinh dục như ống dẫn tinh, tuyến tiền liệt, tử cung, buồng trứng…
Chè trôi gấc.
Tăng cường sức đề kháng
Tinh chất curcumin trong dầu gấc có khả năng loại bỏ các gốc tự do gây ung thư có trong thức ăn, nước uống hằng ngày, đồng thời nâng cao sức đề kháng và thể lực. Bên cạnh đó, gấc còn chứa cả beta caroten trong màng của quả, có tác dụng chống ô-xy hóa mạnh, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
Chống lão hóa hiệu quả
Gấc là thực phẩm phòng thủ các dấu hiệu lão hóa tốt nhất cho da với khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ nhờ lycopen. Lycopen trong gấc cũng là chất béo hòa tan, vì thế nó dễ dàng đi vào cơ thể hơn so với các loại chất béo khác như trứng, bơ, dầu oliu. Sử dụng gấc thường xuyên sẽ chống được các dấu hiệu đốm nâu, da nhăn và lão hóa.
Ổn định hệ thần kinh
Gấc giàu selen, khoáng chất và các vitamin, đây là những chất có ích trong việc ổn định hệ thần kinh và có tác dụng chống lại các biểu hiện của bệnh trầm cảm, một loại bệnh đang gia tăng nhiều ở trẻ nhỏ và những người chịu nhiều áp lực cuộc sống hiện nay.
Công dụng của dầu gấc với làn da và đôi mắt
Gấc chứa nhiều vitamin A nên rất tốt cho mắt, giúp làm sáng mắt và chữa một số bệnh liên quan tới mắt, đặc biệt là bệnh tăng nhãn áp. Nhiều nghiên cứu đã khẳng định gấc và dầu gấc được xem là thực phẩm hàng đầu trong việc làm khoẻ làn da bởi thành phần của gấc và dầu gấc bao gồm beta-caroten (tiền vitamin A) cao gấp 1,8 lần so với dầu gan cá thu, 15 lần so với cà rốt.
Chiếc Thìa Vàng